Ustawa o zmianie niektórych ustaw w związku z promocją prozdrowotnych wyborów konsumentów wprowadza od 1 stycznia 2021 r. m.in. opłatę cukrową oraz opłatę z tytułu sprzedaży napojów alkoholowych o objętości do 300 ml. Głównym celem ustawy jest promowanie prozdrowotnych wyborów żywieniowych oraz ograniczenie spożycia słodkich napojów i alkoholu.
Opłata cukrowa
Nowelizacja wprowadza zmiany w ustawie o zdrowiu publicznym, dodając nowy rodzaj opłaty od napojów z dodatkiem substancji o właściwościach słodzących oraz kofeiny lub tauryny, tzw. opłatę cukrową. Opłacie tej będą podlegać wprowadzone na rynek krajowy napoje z dodatkiem:
- cukrów będących monosacharydami lub disacharydami oraz środków spożywczych zawierających te substancje oraz substancji słodzących, o których mowa w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1333/2008/WE z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie dodatków do żywności,
- kofeiny lub tauryny.
Do wniesienia opłaty ustawodawca zobowiązał osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej będące:
a) podmiotem sprzedającym napoje do punktów sprzedaży detalicznej albo prowadzącym sprzedaż detaliczną napojów w przypadku: producenta, podmiotu nabywającego napoje w ramach wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów lub importera napoju,
b) zamawiającym, w przypadku gdy skład napoju objętego opłatą stanowi element umowy zawartej przez producenta, a dotyczącej produkcji tego napoju dla zamawiającego.
Przez pojęcie “wprowadzenia na rynek krajowy napojów z dodatkiem cukrów, kofeiny lub tauryny” ustawodawca rozumie sprzedaż napojów przez podmioty obowiązane do zapłaty opłaty do pierwszego punktu, w którym jest prowadzona sprzedaż detaliczna oraz sprzedaż detaliczna napojów przez: producenta, podmiot zamawiający, jeśli skład napoju objętego opłatą stanowi element umowy zawartej przez producenta, a dotyczącej produkcji tego napoju dla zamawiającego, podmiot nabywający napoje w ramach wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów lub importera napoju, albo sprzedaż w przypadku sprzedaży napojów podmiotowi prowadzącemu sprzedaż detaliczną oraz hurtową.
Przez sprzedaż detaliczną rozumieć należy dokonywanie na terytorium RP, w ramach działalności gospodarczej zbywcy, odpłatnego zbywania towarów konsumentom na podstawie umowy zawartej:
- w lokalu przedsiębiorstwa,
- poza lokalem przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 2 pkt 2 ustawy o prawach konsumenta (Dz. U. z 2020 r. poz. 287)
także w przypadku, gdy zbywaniu towaru towarzyszy świadczenie usługi odrębnie niezaewidencjonowanej.
Opłata będzie składać się z dwóch części:
a) 0,50 zł za zawartość cukrów w ilości równej lub mniejszej niż 5 g w 100 ml napoju, lub za zawartość w jakiejkolwiek ilości co najmniej jednej substancji słodzącej, o których mowa w rozporządzeniu nr 1333/2008,
b) 0,05 zł za każdy gram cukrów powyżej 5 g w 100 ml napoju
w przeliczeniu na litr napoju.
Natomiast napoje zawierające dodatek kofeiny lub tauryny zostaną objęte opłatą w wysokości 0,10 zł w przeliczeniu na litr napoju.
Dodatkowa opłata za alkohol
Spożywanie alkoholu jest jednym z głównych czynników ryzyka związanych z obciążeniem chorobami niezakaźnymi. Jak czytamy w uzasadnieniu do nowelizacji mała objętość opakowania napoju alkoholowego, stosunkowo niska cena produktu, a także łatwość szybkiego spożycia wielokrotnie determinuje wybór właśnie tych produktów (do 300 ml) i znacząco wpływa na ich atrakcyjność, szczególnie wśród niektórych grup społecznych. Najczęściej takie napoje są nabywane do spożycia poza miejscem sprzedaży. W celu minimalizowania spożycia alkoholu i likwidacji wprowadzona zostanie dodatkowa opłata za zakup tego rodzaju produktów, które są łatwo dostępne pod względem ekonomicznym. W opinii ustawodawcy w przypadku napojów alkoholowych istnieje potrzeba kontrolowania dostępności produktów w małych opakowaniach oraz wprowadzania ograniczeń ekonomicznych i fizycznych w ich sprzedaży.
Opłata za zezwolenie na hurtowy obrót napojami alkoholowymi dla przedsiębiorcy zaopatrującego przedsiębiorcę posiadającego zezwolenie na sprzedaż detaliczną napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia poza miejscem sprzedaży w napoje alkoholowe w opakowaniach jednostkowych o ilości nominalnej napoju nieprzekraczającej 300 ml od 2021 r. wyniesie dodatkowo 25 zł za każdy pełny litr 100% alkoholu w tych opakowaniach.
Obowiązek wniesienia opłaty powstanie w momencie zaopatrzenia podmiotu w napoje alkoholowe w opakowaniach jednostkowych o ilości nominalnej napoju nieprzekraczającej 300 ml.
W przypadku gdy przedsiębiorca posiadający zezwolenie, o którym mowa w art. 9 ust. 1 lub 2 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2019 r. poz. 2277 ze zm.), tj. na obrót hurtowy napojami alkoholowymi o zawartości alkoholu do 18% i powyżej 18%, będzie zaopatrywać przedsiębiorcę posiadającego jednocześnie zezwolenie na obrót hurtowy i zezwolenie na sprzedaż detaliczną napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia poza miejscem sprzedaży, będzie odprowadzać opłatę od wszystkich napojów objętych opłatą (tj. do 300 ml), w które zaopatrzy tego przedsiębiorcę.
Przedsiębiorca dokonujący zaopatrzenia w napoje alkoholowe, od których zapłacono opłatę, nie będzie musiał już jej wnosić.
Wejście w życie
Nowelizacja z pewnymi wyjątkami miała wejść w życie z dniem 1 lipca 2020 r. Jednak na mocy art. 19 ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu zapewnienia funkcjonowania ochrony zdrowia w związku z epidemią COVID-19 oraz po jej ustaniu (Dz. U. z 2020 r. poz. 1493) termin ten uległ przesunięciu na dzień 1 stycznia 2021 r.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 14.02.2020 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z promocją prozdrowotnych wyborów konsumentów (Dz. U. poz. 1492)